Yüzme havuzları genelde açık alanlarda olup dış etkilere karşı korumasız yapılardır. Yüzme havuz su hacmi yüzücüler ve dış etkilerden kaynaklı kirliliklere maruz kalırken aynı su kütlesi sürekli filtre edilerek kimyasallar ile şartlandırılmalıdırlar.
Yüzme havuz suyunu neden şartlandırırız?
Kullanıcıların sağlıklı ve hijyenik bir su ile teması amacı ile;
-Bakteri virüsleri yok etmek
-Yosun oluşumunu engellemek
-Bulanıklık ve kokuyu gidermek
-Organik maddeleri gidermek
Havuz suyu sürekli olarak nasıl şartlandırılır?
-Filtrasyon ile su çevrimi
-Su değerlerinin ölçüm kontrol ve dozajlanması
-Taze su ilavesi
-Teknik bakım ve servis hizmetleri
Havuz su kimyasında her şey PH değerini ayarlamak ile başlar
Ph nedir :Bir çözeltinin asitlik veya bazlık derecesinin ölçülmesidir.ph derecesi 0-14 arasında ölçülür.
Havuz suyunda ph derecesinin önemi
1- pH havuz suyuna dezenfeksiyon amacı ile atılan klorun su ile reaksiyona girerek bakteriyi öldürecek olan hipoklorit iyonuna dönüşmesinde etkin rol oynar.
Ph 6 aktif klor değeri %97
Ph 7.2 aktif klor değeri %66
Ph 8.2 aktif klor değeri %22
Düşük ph değerlerinde klor etkin hale gelirken yüksek ph değerlerinde ise aktivitesini yitirmiş olur.
2- ph değerinin düşük olması durumunda vücutta kaşıntı, gözlerde yanma havuz içi kaplama ve mekanik sistemlerde aşınma başlar.
3-Ph değerinin yüksek olması durumunda vücutta kaşıntı gözlerde yanma havuz içi kireç oluşumu meydana gelir.
Havuz su kimyası PH değerinin değişimini zorlaştıran değerleri düzeltmek ile devam eder.
ALKALİNİTE, suyun ph değişimine karşı tamponlanma kapasitesinin miktarsal ölçüsüdür ve suyun pH değişimine gösterdiği direncin matematiksel ifadesidir. Su içerisinde çözünmüş bulunan karbonatlar, bikarbonatlar ve hidroksitlerin toplam değerini ifade eder.
Alkalinite değeri yüksek olan suların pH değerini düşürmek için normalden daha fazla asit kullanmamız gerekmektedir. Yüksek alkalinite değerine sahip sularda pH değeri düşmeye karşı direnç gösterecek ve bir müddet sonra havuz suyunun pH değeri tekrar eski değerine geri dönecektir.
Yüksek pH değeri ise bizim klor ile oksidasyon ve dezenfeksiyon gücümüze engel olacaktır.
Ayrıca yüksek alkalinite değeri ve yüksek pH değeri su içersin deki sertlik veren maddelerin çökelmesine, havuz fayanslarının üzerinde kireç bağlamasına ve filtre kumunun topaklaşmasına sebep olacaktır.
TDS TOPLAM ÇÖZÜNMÜŞ KATILAR Su içinde çözünmüş halde bulunan mineralleri, katyonları, anyonları, ağır metal iyonlarını ve az miktarda organik maddeleri içerir.
Yüksek TDS klorun etkinliği azalırken havuzda mat bir görünüm ve korozyon başlar.
KALSİYUM SERTLİĞİ Su içerisindeki toplam sertliği Karbonat sertliği (Geçici sertlik) ve Karbonat olmayan sertlik (Kalıcı sertlik) oluşturur.
Karbonat sertliği (Geçici sertlik) CaCO3 Kalsiyum Karbonat ve MgCO3 Magnezyum Karbonatlardan oluşur.
Havuz suyunda ise bizi ilgilendiren Kalsiyum sertliğidir. Kalsiyum sertliğinin fazlalığı havuz suyunda kireçlenmeye, bulanık ve mat su görüntüsüne, filtre kumun da taş oluşumuna sebep olurken, Kalsiyum sertliğinin azlığı da suyun agresif ve aşındırıcı olmasına sebep olacaktır.
Havuz suyunda Dezenfeksiyon sağlayan klora ne denir?
Havuz suyunda serbest halde dolaşan 1-3 ppm aralığında olan ve havuz suyunu kirletebilecek inorganik ve organik maddeleri okside etmek için bekleyen klora, serbest klor denir.
Havuz suyu klorlama yöntemleri
1-Günlük devamlı klorlama
Açık havuzlarda 1-3 ppm kapalı havuzlarda 1-1.5 ppm serbest klor varlığının günün her saatinde sağlanmasıdır. Söz konusu klorlama otomatik kontrol cihazları veya manuel olarak ilavesi sağlanmalıdır.
2-Şoklama
Bağlı klor oranın düşürülmesi veya mikrobiyolojik bir üremeden kaynaklı ani ve yüksek miktarda havuza manuel olarak klor atılmasına denir. Bu tür durumlarda havuz su sirkülasyonu devam ederken yüzücülerin kullanımına kapatılarak kontrollerin ardından tekrar kullanıma açılır.
Bağlı klor nedir?
Havuz suyu içinde organik kirleticilerle reaksiyona girmiş ama parçalayamayıp kloramin formuna dönüşmüş olan klora denir.
Bağlı klor nasıl oluşur?
Bağlı klor;Klorun bir organik yapı içine girerek onun parçalamadan önceki hali 'dir. Suya atılan klor öncelikle su ile reaksiyona girerek Hidroklorik asit 'e (HCL) ve Hipokloröz asit'e (HOCL) dönüşür.
CL2 + H2O = HCL + HOCL
İşte bakteriyle reaksiyona girerek onu öldürende Hipokloröz asit (HOCL) dir.
Havuz suyuna 1 molekül NH3 (İdrar) girdiği zaman klor, amonyağı parçalamak için amonyak yapısının içine girmeye başlar.
NH3 + H0CL = NH2CL + H2O (Monokloramin)
NH2CL + HOCL = NHCL2 + H2O (Dikloramin)
NHCL2 + HOCL = NCL3 + H2O (Trikloramin)
2NCL3 = N2 + 3CL2
2NH3 + 6HOCL = N2 + 3CL2 + 6H2O
Böylece 2 molekül Amonyak (NH3) 6 molekül Hipokloriz asit (HOCL) ile reaksiyona girerek, Azot (N2) ve klor (CL2) gazına dönüşüp havuzdan yok olur. Eğer havuz suyuna yeteri kadar klor verilmez ise Amonyak, Azot gazına dönüşmeden Kloramin basamaklarında kalacaktır. İşte Kloramin basamağında kalmış bu yapıya bağlı klor denir.
Bağlı klor; suda klor kokusuna, gözde ve ciltte irritasyona, orta kulak iltihabına, mayo ve boyalı saçlarda renk atmasına sebep olur.
Havuz suyunda Bağlı klor nasıl giderilir?
Bağlı klorun yok edilmesi yani reaksiyonun devamı için havuz suyunda yüksek miktarda klor şoklaması yapılması gereklidir. Standartlara göre havuz suyunda bulunması gereken max bağlı klor değeri 0.2 ppm dir. Fazla olan bağlı klor değerini yok edilmesi klor şoklaması veya taze su alınması ile sudan uzaklaştırılır. Havuzda 0.3 ppm bağlı klor var ise şoklama ile serbest klor değerinin 3 ppm çıkartılarak bağlı klor yok edilir.
Yosun nedir?
Alg'ler yosun olarak bilinen ve suda yüzen mikroskobik canlılardır. Bazıları serbest yüzmekte, bazıları ise suda asılı bulunmaktadır. Asılı olan tipler havuzlarda derz aralarına ve fayans üzerindeki çatlaklara tutunmaktadırlar.
Havuzlarda yeşil, siyah ve sarı alg olarak bulunurlar. Havuzda serbest yüzen yeşil alglerden farklı olarak sarı ve siyah alg'ler havuz içinde derz aralarında ve fayans üzerindeki çatlaklara tutunurlar, bunların kimyasallara karşı oldukça güçlü direnç mekanizmaları vardır. Tutundukları havuz yüzenlerinden sökülüp atılması çok zordur.
Yosun ile mücadele nasıl olmalıdır?
Havuzlarda alg oluşumuna karşı düzenli klorlama ve yosun önleyici kullanmak en etkili yöntemdir. Oluşmuş yosunu engellemek için havuz suyunun ph değerinin ölçülerek düzenlenmesi ile sırası ile klor şoklaması, yosun öldürücü ilavesi yapıldıktan sonra ile kalan yosunlar fırça ile seramik yüzeylerden kaldırılır. Havuz suyuna çöktürücü ilavesinden sonraki gün dip temizliği yapılır. Filtre içindeki kumu yosun ve kirlerinden arındırmak için düzenli ters yıkama yapılmalıdır.
Stabilizatör nedir?
Stabilizatör maddesi, klorun havuz suyu içinde, güneş ışınlarından etkilenmeden daha uzun süre kalarak, havuz suyunda daha etkin bir oksidasyon ve dezenfeksiyon sağlamasında önemli bir görev üstlenir.
Havuz klorlamasında kullanılan 56 -90-tablet klor olarak adlandırılan toz veya granül haldeki ürünlerin içinde belli oranlarda mevcuttur.
Havuz suyunda Stabilazatör seviyesi yüksek ise ne yapılır?
Stabilizatör, klor ile dezenfeksiyon işlemi için oldukça önemli bir madde olmasına karşın, zaman içinde kullanılan stabilizatör maddesinin su içindeki yüksek konsantrasyonu, klor kilitlenmesine, suda puslu bir görüntü oluşmasına ve klor tüketiminin artmasına sebep olmaktadır.
Havuz suyunun ölçülerek stabilizatör seviyesinin istenen oranlara düşmesi için bol miktarda taze su ilavesi gereklidir.
Havuz suyunda Stabilizatör seviyesini minimum nasıl tutulabiliriz?
Bu tarz sorunların yaşanmaması için havuz suyundaki stabilizatör oranının takip edilmesi ve belirli sınırları aşınca mutlaka stabilizatör ihtiva etmeyen Sıvı Klor veya Kalsiyum Hipoklorit kullanılması gereklidir. Havuz suyundaki stabilizatör ölçümünün 100 ppm'e geçmemesi tavsiye edilir.
İdeal havuz suyu değerleri
Ph 7.2 -7.6
Serbest klor 1 – 3 ppm
Bağlı klor 0.2 ppm max
Toplam alkalite 100-160 ppm
Sertlik 250-600
Stabilizatör 30-60 ppm
Yüzme Havuzlarında suyunda kimyasal ile şartlandırma yeterli mi ?
Yüzme havuzları suyunun şartlandırılmasında sadece kimyasal uygulama veya dezenfeksiyon sistemi seçimi yeterli değildir. Havuz içinde su gören yerlerin kirlerden temizlenmiş, derzleri onarılmış olmalıdır. Dezenfeksiyon sisteminin öneminin yanında filtre içindeki kuvars kumlar berrak ve temiz su için çok önemlidir. Filtre kumu (kuvars) her sene bakımları yapılmalı ve kum içinde oluşabilecek taşlaşma ile birlikte suyun sadece bir yerden süzülmesine imkan verilmemelidir.
Havuz içi temizlik ve bakım
Yüzme havuzları doğal şartlar ve kullanım kaynaklı kirlenmektedirler. Özellikle Havuz taban ve duvarları belli aralıklar ile temizlenmeli filtrede tutulmalıdır. Havuzların kullanım amacına, kullanıcı sayısına ve çevre şartlarına göre bu temizlikler çoğaltılmalıdır.
Kimyasal ve mikrobiyolojik analiz sıklığı ne olmalıdır?
Özel ve ticari havuzlar da test ve analiz yapılma süreleri kullanıcı yoğunluğu ile ilgilidir. Ticari ve sosyal tesis havuzlarında ise Standartlarda var olan günlük üç parametre kimyasal ölçüm (ph-serbest klor-bağlı klor) aylık genel kimyasal ve mikrobiyolojik ölçüm şeklindedir. Yüzme havuz suyu kaynaklı bir kullanıcı problem olmadığı sürece bu şekilde yapılmaktadır. Özel havuzlarda ise bu ölçümler günlük 3 parametre ve sezon başında kullanıma açılmadan önce genel kimyasal ve mikrobiyolojik testler yapılmalıdır.
Yüzme havuzları tüm sistemleri dahil olmak üzere, belli süreler içerisinde bakım ve servis gerektiren yapılardır. Yapılacak yanlış bir uygulama ile problemler ve sorunlar daha da artacaktır. Günümüzde ise teknolojinin gelişimi ile birlikte dezenfeksiyon ve otomasyon sistemlerinden yararlanılarak havuzların kontrol, işletmesi ve servisi çok daha kolay olmaktadır.